Türkçe popta 90'lı yıllardan itibaren kimi zaman açıkça kimi zaman dolaylı bir şekilde şarkılarda yer bulan LGBTİ+ temalar, 2000'li yıllarda daha görünür oldu. İşte o şarkı ve kliplerden bazıları...
1990’lar, Türkiye’de müzik sektörünün çok genişlediği, özel televizyonlarla birlikte video klip kültürünün yaygınlaştığı bir dönem oldu. Bu dönemde çekilen LGBTİ+ temalı birçok şarkı ve klip, hâlâ konuşulmaya devam ediyor.
Emel Müftüoğlu’nun 'Korkuyorum’u...
Ayşegül Aldinç’in 'Yanlışsın’ı...
Orhan Atasoy’un 'Gemiler’i gibi pek çok şarkı ve klip, kuir arzu ve ilişkileri ekrana taşıdı yahut öyle yorumlandı. 2000 sonrasında Türkiye’de muhafazakârlaşma/muhafazakâr kültürel iktidar tartışmaları artarken müzik de bu iktidar savaşının bir alanı olmaya devam etti, ediyor.
90’ların özgürlükçü dalgasının 2000’lerde sönümlendiğini söylemek pek mümkün değil. Hatta artık LGBTİ+ haklarının, şarkılarda çok daha aşikâr dile getirildiğini, kliplerde daha açık şekilde ilişkilerin gösterildiğini de söyleyebiliriz. LGBTİ+ temalar, feminist ve kuir hareketin güçlenmesiyle birlikte farklı formlarda yine karşımıza çıkıyor.
Aslında bir şarkının LGBTİ+ toplumu tarafından sahiplenilmesi, ille de şarkıda kuir temaların geçmesini gerektirmiyor. Ama YouTube yorumlarını okuduğumuzda alt metinlerin kitlelere ulaşabildiğini ve müzik videolarının da birer çatışma alanına dönüşebildiğini görüyoruz. Bu yüzden şarkılar, bir toplumsal hareketin dönüm noktalarına dair zamansal izler olarak da okunabilir.
Mabel Matiz - 'Alaimisema'
Mabel Matiz, Onur Yürüyüşleri'ne katılan, LGBTİ+ savunucusu bir sanatçı. Şarkılarında ve kliplerinde kuir temalara sık sık yer veriyor. Ancak en açık şekilde LGBTİ+ temalı şarkısı, 2013’te yayınlanan 'Yaşım Çocuk' albümünde yer alan, gökkuşağı anlamına gelen Alaimisema. Şarkının nakaratında yer alan “Mais la pluie sera alaimisema” sözleri, “Ama yağmur gökkuşağına dönecek” anlamına geliyor. Şarkının sözleri, gacılardan, normali koynunda kıranlardan, maskeli aşklardan bahsediyor.
Bu şarkı, toplumsal bir mesajın sanatsal bir dille nasıl ifade edilebileceğini gösteren en güzel eserlerden biri sayılabilir.
Athena - 'Ses Etme'
Athena’nın 2014’te çıkan 'Altüst' adlı albümünde yer alan 'Ses Etme’nin video klibi, yayımlandığında özellikle sosyal medyada büyük yankı uyandırdı. Klipte trans bir kadının bir gün ve gecesi canlandırılırken şarkının sözleri de hayatın peşinde koşan ve incinen, yorulan kuirleri anlatır gibi...
Şarkının video klibi YouTube’da yaklaşık 10 milyon kere izlenmiş ama video yorumlara kapalı.
Simge - 'As Bayrakları'
Simge Sağın, 2011’de çıkardığı ilk solo albümünden beri lubunyalarca sevilen bir şarkıcı oldu. Renkli klipleriyle 2010’lu yılların Türkçe pop müziğinde kendine sağlam bir yer edinen Simge’nin 'As Bayrakları' şarkısı, sözleri ya da klibi itibariyle açıkça kuir temalı olmasa da LGBTİ+ tarafından sahiplenildi ve Onur Yürüyüşü videolarında sıkça kullanıldı. Şarkının YouTube yorumlarında da açıkça görüleceği üzere dinleyiciler için 'As Bayrakları', “homofobiklerin LGBTİ şarkısı olduğunu bilmeden dinleyip sevdikleri şarkı”.
Ozbi feat. Melek Mosso - 'Hadi Gittik'
“Onlar seni sevemiyorlar
Günler geri dönemiyorlar
Gitmişler gelemiyorlar
Sınırları yıktım ben
Aşk neymiş bilemiyorlar
Yanlış diye geveliyorlar
Gerçekleri göremiyorlar
Bunlardan bıktım ben”
Ozbi’yle Melek Mosso’nun YouTube’da 21 milyonun üzerinde görüntülenen şarkıları 'Hadi Gittik', yukarıdaki sözleriyle LGBTİ+ bireylerin sahiplendiği bir aşk şarkısına dönüştü. Instagram’da çeşitli Reels videolarında kullanılan bu şarkı, dinleyicilerin bir kısmı için kuir aşkı anlatıyor.
Dolu Kadehi Ters Tut - 'Anamız Babamız Yok Deriz'
Son yılların en çok dinlenen gruplarından Dolu Kadehi Ters Tut’un 'Anamız Babamız Yok Deriz' adlı şarkısı, hem şarkının sözleri hem de video klibiyle LGBTİ+ temalı şarkılar arasında öne çıkıyor. İki genç erkeğin, aile baskısına karşı birlikte olabilme mücadelelerinin hikâyeleştirildiği klip, YouTube’da 5 milyonun üzerinde izlenirken video altındaki yorumlarda da mahalle baskısını en iyi anlatan şarkılardan biri olduğu yönünde cümlelere rastlıyoruz. Diğer yandan yine YouTube yorumlarında LGBTİ+ savunan söylemlerle homofobik söylemlerin çatıştığını görebiliyoruz.
Cem Adrian - 'Yalnızlık'
Sesi ve şarkıları kadar farklı tarzıyla da ilgi çeken sanatçı Cem Adrian, özellikle 'Kayıp Çocuklara Masallar' albümünün kapağında kullandığı görselle ana akım medyada eşcinselliği görünür kılarak ses getirmişti. Sanatçının 'Yalnızlık' adlı şarkısı, kuir temalı klibiyle YouTube’da 1 milyon 300 binin üstünde görüntülenmeye ulaştı. Yorumlara kapalı olan video klipte trans bir kadın, mastürbasyon yapan bir genç erkek, model Didem Soydan’ın canlandırdığı yalnız bir kadın ve Cem Adrian, evlerinde farklı cinsiyet/cinsel yönelimden insanların farklı yalnızlıklarını izliyoruz.
Nuri Harun Ateş - 'Ay'
Tiyatrocu, oyuncu ve şarkıcı Nuri Harun Ateş, adeta bir kuir manifesto olan şarkısı 'Ay' ve video klibiyle sadece LGBTİ+ görünürlüğü sağlamıyor, adeta müzikle başkaldırıyor. 2020’de çıkan şarkının YouTube yorumları da homofobi karşıtı müziğin toplumsal karşılığını gösteriyor.
Sertab Erener - 'Aç Sesini'
Sertab Erener’in 2020 yılında yayımlanan 'Aç Sesini' adlı şarkısının iki video klibi bulunuyor. Sertab Erener’in yer aldığı ilk klibin girişinde, İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi’nden şu alıntı yer alıyor: “Tüm canlılar eşit yaşam hakkına sahiptir. Dili, dini, cinsiyeti, rengi, etnik kökeni, kültürü, ekonomik ve sosyal durumu ne olursa olsun eşit düşünce ve ifade özgürlüğüne, eşit dokunulmazlığa, eşit yargılanmaya ayrımcılığa uğramadan yaşamaya bir ülkenin vatandaşı oldukları için değil insanlık ailesinin bir parçası oldukları için bu haklara sahiptir. Ve kimse bu hakları elinden alamaz.”
Şarkının “Gürültü yap sil düzeni / Susma açık et kendini / Üç maymun olma yeter ki / Ses seda ol tak fişini” şeklindeki sözleri de toplumsal normlara uymayan “kuir” bireyler için bir isyan niteliğinde. Şarkının bir diğer video klibiyse animasyon şeklinde hazırlanmış ve animasyon karakterlerle feminist / LGBTİ+ yürüyüşleri, gökkuşağı bayrakları ve sloganlar canlandırılmış.
Ezhel - 'Olay'
Ezhel, toplumsal sorunları şarkılarında sık sık dile getiren, sosyal medyada yaptığı açıklamalarla da hem destek hem tepki gören bir sanatçı. Ezhel’in 2019'da yayınlanan 'Olay' adlı şarkısı, son yıllarda Türkiye’de yaşanan türlü haksızlıkları dile getirirken şarkının video klibinde yakılarak katledilen trans kadın Hande Kader ve polis şiddetine maruz kalınan Onur Yürüyüşü görüntüleri de yer alıyor.
Sertab Erener - 'Rengârenk'
Sertab Erener’in 2010 tarihli 'Rengârenk' albümüne isim veren şarkısı, gökkuşağı temalı sözleri ve video klibiyle LGBTİ+ kültürünün ana akımlaşmasına büyük katkı sağlamış bir parça. Şarkı YouTube’da 5 buçuk milyonun üzerinde izlenmeye ulaşmış ve dinleyici yorumları, LGBTİ+’ları destekleyen mesajlarla dolu.
Yolda - 'Dereler'
Özellikle Sofar performansıyla tanınan Yolda grubunun 2020’de yayımlanan 'Dereler' adlı şarkısının video klibinde iki genç erkeğin eşcinsel ilişkisini açıkça görebilirken Onur Yürüyüşü'nden sahnelerle de LGBTİ+ desteğini fark ediyoruz. Şarkı çok dinlenmeye ulaşamasa da 2020 ve sonrasında kuir ilişkilerin gitgide daha aşikâr şekilde müzik videolarında yer aldığı yönündeki yorumumuzu destekler nitelikte.
Bajar - 'Terennüm'
Kürtçe, Zazaca ve Türkçe müzik yapan grup Bajar’ın “Haydi gelin izinsiz âşıklar” diyen şarkısı 'Terennüm' de 2020 yılında çıkan LGBTİ+ temalı şarkılar arasında yer alıyor. Şarkı, Onur Yürüyüşü için özel olarak hazırlanmış.
Redd - 'Bir Yol Bulursun'
Rock grubu Redd’in 2012’de çıkan 'Hayat Kaçık Bir Uykudur' isimli albümlerinde yer alan 'Bir Yol Bulursun’un video klibinde bir trans kadının yaşadıkları canlandırılıyor. YouTube’da 680 bine yakın izlenmeye ulaşan şarkının sözleri de “öteki” oluşu anlatıyor.
Hadise - 'Nerdesin Aşkım'
Hadise’nin 2014’te yayınlanan ve YouTube’da 80 milyona yakın izlenmeye ulaşan şarkısı 'Nerdesin Aşkım', çok bilinen bir LGBTİ+ sloganı olan “Nerdesin aşkım? Burdayım aşkım!”ı kullanıyor. Şarkı ve klibe ilk bakışta kuir demek mümkün değilse de bu slogan, şarkının lubunyalarca çok sevilip sahiplenilmesine yol açtı. Bunu kuir kültürün ana akıma “sızması” olarak da yorumlamak mümkün.
Mercan - 'Hepsi Gay'
2010’da yayınlanan, ismiyle ilgi çeken şarkısı 'Hepsi Gay’de bir kadının flört ettiği erkeklerin hepsinin eşcinsel olduğunu fark edince yaşadığı hayal kırıklığını anlatan Mercan, farklı tarzıyla lubunya kültürüne dahil olmuş bir isim. Her ne kadar şarkı farklı yorumlara, hatta homofobik okumalara açık olsa da sanatçının genel tavrı ve tarzı LGBTİ+ çevrelerce seviliyor ve bu bağlama oturtarak bakınca şarkının kuir görünürlüğü sağladığını söylemek de mümkün.
Kardeş Türküler - 'Buradayız' / 'Namus'
Son olarak 90’lı yıllarda Sezen Aksu’dan dinlediğimiz 'Namus' şarkısının 2014’te bir Kardeş Türküler konserinde Zeynep Esmeray’la birlikte söylenen versiyonunu paylaşmak istedik. Esmeray’ın, ellerinde gökkuşağı bayrakları tutan bir grup gençle sahneye girdiği ve “Nerdesin aşkım? Burdayım aşkım!” gibi LGBTİ+ sloganlarının atıldığı video, LGBTİ+ ve müzik ilişkisinin 2000’lerdeki mahiyetini görebilmemiz açısından oldukça önemli.
https://www.gazeteduvar.com.tr/2000-sonrasi-turkce-sarkilarda-lgbti-temalar-galeri-1537666
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder