soL ekibi, dünyanın farklı bölgelerinde LGBT’lerin durumunu ele alan, bu başlıktaki güncel ve doğru bilgi ihtiyacını karşılayacak bir interaktif haber hazırladı. İki bölüm halinde hazırlanan evlilik eşitliği dosyasının ilk bölümünde Türkiye’yi de kapsayacak biçimde Avrupa ülkeleri ve Rusya, ikinci bölümünde Sosyalist Küba, Kuzey ve Güney Amerika, Afrika ve Asya ülkeleri hakkında detaylı bilgi yer alıyor.
Haberi hazırlarken ‘eşcinsel evlilik’ yerine ‘evlilik eşitliği’ terimini tercih ettik. Dünyanın dört bir yanında LGBT hakları için mücadele eden örgütler, eşcinsellere özgü bir düzenlemenin değil, tüm yurttaşlara eşit koşullarda evlenme, evlat edinme ve boşanma hakkı tanıyan bir evlilik yasasının gerekliliği üzerinde duruyor.
Haberde sıklıkla geçen “medeni birliktelik / kayıtlı birliktelik” ifadesi, eşcinsellerin evlilik hakkının olmadığını ancak eşcinsel çiftler arası birlikteliklerin belirli yasal prosedürler yerine getirildiği takdirde devlet tarafından tanındığı, dolayısıyla belirli hak ve yükümlülükler doğurduğu anlamına geliyor.
Dünyaya evlilik eşitliği penceresinden bakınca, karşımıza çelişkilerle dolu bir tablo çıkıyor. Evlilik eşitliğinin yasalaştığı veya eşcinsel çiftler arasındaki birlikteliklerin hukuki statüye sahip olduğu ülkelerin yoğunlaştığı bölgeye bakınca, dünyanın geri kalanında eşcinsellere yönelik şiddeti ve baskıları körükleyen dinci çeteleri besleyen devletleri görüyoruz. Diğer taraftan, Suriye’de eşcinsel katliamlarına imza atan IŞİD’in hareket alanını giderek daraltan Rusya, birbiri ardına eşcinsel karşıtı yasal düzenlemeleri gündeme getiriyor.
Görüldüğü gibi, dünyayı sadece LGBT haklarının ne ölçüde kurumsal, evlilik eşitliğinin ne ölçüde yaygın olduğuna bakarak anlamak mümkün değil. Hazırladığımız interaktif haberin, okurlarımızın bu başlıkta bütünlüklü bir yaklaşım geliştirmesine yardımcı olmasını umuyoruz.
Batı Avrupa'da Durum
Almanya: Doğu Almanya’da 1968’den, Batı Almanya’da ise 1969’dan bu yana eşcinsellik suç kapsamında değil.2001’den beri eşcinsel birliktelikleri hukuki olarak tanınıyor. Evlilik eşitliği yok. 2005’ten bu yana eşcinseller evlat edinebiliyor. Ancak eşcinsel çiftlerin evlat edinme hakkı bulunmamakta. LGBT’lerin ayrımcılığa uğramaması için çeşitli yasalar mevcut.
Haber : Merkel Evlilik Kadın ve Erkeğin Bir Arada Yaşamasıdır
Fransa: 1791’den itibaren bazı kesintiler olmakla birlikte ülkede eşcinsellik suç kapsamında değil. 1999’da kabul edilen Medeni Dayanışma Sözlemesi’yle (Pacte Civil de Solidarité) birlikte eşcinsellere kayıtlı birliktelik hakkı tanınmıştır. Evlilik ve evlat edinme hakkı ise 2013 yılında yasalaşmıştır. Cinsiyet değiştirme ameliyatı yasal olarak mümkündür.
Belçika: 11795’ten beri ülkede eşcinsellik suç kapsamında değil. 2000’den beri yasal birliktelik hakkı tanınmış durumda. Evlilik eşitliği hakkı 2003’te tanınmıştır. Eşcinsellerin 2006’dan itibaren çocuk edinme hakkı vardır. LGBT’leri ayrımcılığa karşı koruyan yasal düzenlemeler mevcut.2007’de çıkartılan yasa ile birlikte translara cinsiyet ve isim değiştirme hakkı tanınmıştır.
Hollanda: 1891’den beri ülkede eşcinsellik suç kapsamında değil. Evlilik eşitliği ve evlat edinme hakkı 2011’den beri var. LGBT’leri ayrımcılığa karşı koruyan yasal düzenlemeler mevcut. Cinsiyet değiştirme ameliyatı yasal olarak mümkün.
Avusturya: . 1971’den beri ülkede eşcinsellik suç kapsamında değil. 2010’dan bu yana eşcinsel birliktelikler hukuki olarak tanınıyor. Evlilik eşitliği ise yok. 2013’ten bu yana eşcinseller çocuk edinebiliyor. 2016’dan bu yana eşcinsel çiftlerin evlat edinmesi hakkı tanınmış durumda. Eşcinsellerin ordu içerisinde açık kimlikleriyle çalışması mümkün. LGBT’leri ayrımcılığa karşı koruyan yasal düzenlemeler mevcut. Cinsiyet değiştirme operasyonları yasal.
Lüksemburg: 1975’ten beri ülkede eşcinsellik suç kapsamında değil. 2004’ten beri kayıtlı birliktelik mevcut. Evlilik eşitliği ve evlat edinme hakkı 2015’te tanınmıştır. LGBT’leri ayrımcılığa karşı koruyan yasal düzenlemeler mevcut.
Haber : Eşcinsel Evlilik Yapan İlk AB Lideri
İsviçre: 1942’den beri ülkede eşcinsellik suç kapsamında değil. 2007’den bu yana hemcinsler arası birliktelikler hukuksal açıdan tanınıyor. Evlilik eşitliği ve evlat edinme hakkı bulunmamakta. LGBT’leri ayrımcılığa karşı koruyan yasal düzenlemeler mevcut. Transların cinsiyet değiştirmesi yasal olarak tanınmıştır.
Doğu Avrupa'da Durum
Macaristan: 1962’den beri ülkede eşcinsellik suç kapsamında değil. 2001’den bu yana eşcinsel birliktelikler kayıtlı birliktelik statüsünde hukuksal açıdan tanınıyor. Evlilik eşitliği 2012’den beri anayasal olarak yasaklanmıştır. Eşcinsel çiftlerin evlat edinmesi yasal olarak mümkün değil. LGBT’leri ayrımcılığa karşı koruyan yasal düzenlemeler mevcut. Transların cinsiyet değiştirmesi yasal olarak tanınmıştır.
Polonya: Eşcinselliği yasaklayan veya tanıyan bir yasa yok. Kayıtlı birliktelik, evlilik eşitliği ve eşcinsel çiftlerin çocuk edinme hakkı bulunmuyor. LGBT’leri ayrımcılığa karşı koruyan yasal düzenlemeler mevcut. Transların cinsiyet değiştirmesi yasal olarak tanınmıştır.
Romanya: 1996’dan beri ülkede eşcinsellik suç kapsamında değil. Kayıtlı birliktelik, evlilik eşitliği ve evlat edinme hakkı yok. LGBT’leri ayrımcılığa karşı koruyan yasal düzenlemeler mevcut. Cinsiyet değiştirme ameliyatı yasal olarak mümkün.
Beyaz Rusya (Belarus): 1994’ten beri ülkede eşcinsellik suç kapsamında değil. Eşcinsellerin evlilik ve evlat edinme hakkı yok. Barış zamanında eşcinsel erkekler askere gitmiyor ancak savaş zamanında kısmi bir askerlik görevini yerine getirmek zorundalar. LGBT’lere yönelik ayrımcılığı yasaklayan bir yasal düzenleme bulunmuyor. Cinsiyet değiştirme operasyonları yasal.
Moldovya: 1995’ten beri ülkede eşcinsellik suç kapsamında değil. Eşcinsellerin evlilik ve evlat edinme hakkı yok. LGBT’leri ayrımcılığa karşı korumaya yönelik bir takım yasal düzenlemeler mevcut. Cinsiyet değiştirme operasyonları yasal.
Ukrayna: 1991’den beri ülkede eşcinsellik suç kapsamında değil. Eşcinsellerin evlilik ve evlat edinme hakkı yok. LGBT’lere yönelik ayrımcılığı düzenleyen bir takım yasal düzenlemeler mevcut. Cinsiyet değiştirme operasyonları yasal.
Haber : Ukraynalı Faşistler Onur Yürüyüşüne Karşı
Bulgaristan: 1968’den beri ülkede eşcinsellik suç kapsamında değil. Eşcinsellerin evlilik hakkı bulunmamakla birlikte evlat edinmeleri yasal olarak mümkün. LGBT’lere yönelik ayrımcılığa karşı bir takım yasal düzenlemeler mevcut. Cinsiyet değiştirme operasyonu için kısırlaştırılma şartı var.
Makedonya: 1996’dan beri ülkede eşcinsellik suç kapsamında değil. Eşcinsel evliliği ise 1994’ten bu yana anayasal olarak yasak. LGBT’lere yönelik ayrımcılığı ve cinsiyet değiştirme operasyonlarını konu alan herhangi bir yasal düzenleme bulunmuyor.
Hırvatistan: Yedi parçaya bölünen Yugoslavya 1974’den beri eşcinsellik suç kapsamında değil. 2014’den beri kayıtlı hayat arkadaşı statüsünde eşcinsel birliktelikler tanınıyor. Evlilik, 2013’te yapılan anayasa referandumu sonucu kadın ve erkek arasında gerçekleşen bir bağ olarak tanımlandı. 2014’den beri ortak vasilik sistemi çerçevesinde eşcinseller kısmen evlat edinebiliyorlar. Ayrımcılık Karşıtı Yasa ile birlikte cinsiyet kimliği ve cinsiyete dayalı her türlü ayrımcılık yasak. Cinsiyet değiştirme operasyonları yasal.
Çek Cumhuriyeti: 1992’de ikiye bölünen Çekoslovakya’da 1962’den beri eşcinsellik suç kapsamında değil. 2006’dan bu yana eşcinsel birliktelikler hukuksal açıdan tanınıyor. Evlilik eşitliği yok. Eşcinsel çiftlerin evlat edinmesi mümkün değil. LGBT’leri ayrımcılığa karşı koruyan bir takım yasal düzenlemeler mevcut. Cinsiyet değiştirme ameliyatı yasal olarak mümkün.
Slovakya: 1992’de ikiye bölünen Çekoslovakya’da 1962’den beri eşcinsellik suç kapsamında değil. Kayıtlı birliktelik, evlilik eşitliği ve evlat edinme hakkı yok. LGBT’leri ayrımcılığa karşı koruyan yasal düzenlemeler mevcut. Transların cinsiyet değiştirmesi yasal olarak tanınmıştır.
Slovenya: Yedi parçaya bölünen Yugoslavya 1974’den beri eşcinsellik suç kapsamında değil. 2006’da eşcinsel birliktelikler hukuksal açıdan tanındı. 2015’te ise eşcinsellerin evlenme ve evlatlık edinme hakkı yasalaştı. LGBT’leri ayrımcılığa karşı koruyan yasal düzenlemeler mevcut. Transların cinsiyet değiştirmesi yasal olarak tanınmıştır.
Karadağ: 1977’den beri ülkede eşcinselliğin suç kapsamında olmamasına. karşın 2007’den beri hemcinsler arası evlilik anayasal olarak yasaklanmış durumda. Eşcinsellerin evlat edinme hakkı bulunmuyor. LGBT’leri ayrımcılığa karşı koruyan yasal bir takım düzenlemeler mevcut.
Sırbistan: 1994’tenberi ülkede eşcinsellik suç kapsamında değil. Anayasasında evliliğin “bir kadın ile bir erkeğin birlikteliği” olarak tanımlandığı ülkede eşcinsellerin evlilik ve evlat edinme hakkı yok. LGBT’leri ayrımcılığa karşı koruyan yasal bir takım düzenlemeler mevcut. Cinsiyet değiştirme operasyonları yasal.
Arnavutluk: 1995’ten beri ülkede eşcinsellik suç kapsamında değil. Eşcinsellerin evlilik ve evlat edinme hakkı bulunmamakta. LGBT’leri ayrımcılığa karşı koruyan yasal bir takım düzenlemeler mevcut. Cinsiyet değiştirme operasyonları yasal olarak düzenlenmemiştir.
Bosna Hersek: 1998’den beri ülkede eşcinsellik suç kapsamında değil. Evlilik eşitliği ve evlat edinme hakkı bulunmamakta. LGBT’lere yönelik ayrımcılığı yasaklayan bazı yasal düzenlemeler mevcut. Cinsiyet değiştirme operasyonu ülkede yasal değil.
Kuzey Avrupa'da Durum
İngiltere: Eşcinsellik İngiltere ve Galler’de 1967, İskoçya’da 1981, Kuzey İrlanda da ise 1982’den beri suç kapsamında değil. 2005’te eşcinsellere kayıtlı birliktelik hakkı tanındı. Evlilik eşitliği ise İngiltere, İskoçya ve Galler’de 2014’den beri yasal. Eşcinsellerin evlat edinme hakkı İngiltere ve Galler’de 2005’te, İskoçya’da 2009’da, Kuzey İrlanda’da ise 2013’te yasalaştı. LGBT’leri ayrımcılığa karşı koruyan yasal düzenlemeler mevcut. 2004 yılında çıkartılan Cinsiyet Tanıma Yasası çerçevesinde translara yönelik yasal olarak tanınma, yeni doğum belgesi düzenlenmesi, evlilik, boşanma, cinsiyet değiştirme gibi konularda yasal düzenlemeler yapıldı.
Haber : Lezbiyen Sendikacı Şeref Rütbesini Reddeti
Haber : İngilterede 15 Bin Çift Evlendi
İrlanda: 1993’ten beri ülkede eşcinsellik suç kapsamında değil. Kadınlar arası eşcinsel ilişkiler ise hiçbir zaman yasaklanmamıştır. 2011’de kayıtlı birliktelik, 2015’te yapılan referandum ile birlikte ise evlilik eşitliği kabul edilmiştir. 2015’te aynı zamanda eşcinsellerin evlat edinme hakkı tanınmıştır. Cinsiyet Tanınma Yasası yine 2015’te çıkmış, LGBT’lere yönelik ayrımcılık yasaklanmıştır.
Haber : İrlanda'da Eşcinsel Evlilik Yasal Hale Geldi
Danimarka: 1933’ten beri ülkede eşcinsellik suç kapsamında değil. 1989’da eşcinsel birliktelikler hukuksal açıdan tanındı, evlilik eşitliği ise 2012’de yasalaştı. 1999’dan beri eşcinseller bireysel olarak evlatlık edinebiliyorlardı. 2000’den beri ise eşcinsel çiftlerin evlat edinmesi mümkün. LGBT’lere yönelik ayrımcılığı yasaklayan bir yasa mevcut. Transların yeni cinsiyetle tanınmaları için cinsiyet değiştirme operasyonu geçirmeleri gerekmiyor.
Estonya: 1992’den beri ülkede eşcinsellik suç kapsamında değil. 2016’da eşcinsel birliktelikler hukuki statü kazandı ve eşcinsellere evlat edinme hakkı tanındı. Evlilik eşitliği ise yasalaşmış değil. LGBT’lere yönelik ayrımcılığı yasaklayan bir yasa mevcut. Cinsiyet değiştirme operasyonları yasal.
Finlandiya: 1971’den beri ülkede eşcinsellik suç kapsamında değil. 2009’da eşcinsellere evlat edinme hakkı tanındı. 2012’den bu yana kayıtlı birliktelik yasası mevcut. 2017 Mart’ında evlilik eşitliğinin ve eşcinsel çiftlerin evlat edinme hakkının yasalaşması gündemde. LGBT’lere yönelik ayrımcılığa karşı yasal düzenlemeler yürürlükte.
İzlanda: 1940’dan beri ülkede eşcinsellik suç kapsamında değil. 2006’da eşcinsel birlikteliklere yasal statü getirildi ve eşcinsellere evlat edinme hakkı yanındı. 2010’da ise evlilik eşitliği yasalaştı. LGBT’lere yönelik ayrımcılığı düzenleyen yasal düzenlemeler mevcut. Cinsiyet değiştirme operasyonları yasal.
Letonya: 1992’den beri ülkede eşcinsellik suç kapsamında değil. Evlilik eşitliği 2006 yılında anayasaya aykırı bulunarak reddedildi. Eşcinsellerin evlat edinme hakkı bulunmuyor. LGBT’lere yönelik ayrımcılığa karşı bir takım yasal düzenlemeler mevcut.
Litvanya: 1993’ten beri ülkede eşcinsellik suç kapsamında değil. Eşcinsellerin evlenmesi anayasal olarak mümkün değil. Cinsiyet değiştirme operasyonları 2003’den beri yasal.
Norveç: 1972’den beri ülkede eşcinsellik suç kapsamında değil. 1993’te eşcinsel birliktelikler yasal statü kazandı. Evlilik ve evlat edinme hakkı ise 2009’da yasalaştı. LGBT’lere yönelik ayrımcılığı yasaklayan yasal düzenlemeler mevcut. Cinsiyet değiştirme operasyonları yasal.
İsveç : 1944’ten beri ülkede eşcinsellik suç kapsamında değil. 1995’te eşcinsel birliktelikler yasal statü kazandı. Evlilik ve evlat edinme hakkı ise 2009’da yasalaştı. LGBT’lere yönelik ayrımcılığı yasaklayan yasal düzenlemeler mevcut. Cinsiyet değiştirme operasyonları yasal.
Güney Avrupa'da Durum
İtalya: 1890’dan beri ülkede eşcinsellik suç kapsamında değil. Anayasa Mahkemesi 2010’da aldığı kararla ülkede hemcinsler arası evliliğinin mümkün olmadığına hükmetti. LGBT’lere yönelik ayrımcılığı yasaklayan yasal düzenlemeler mevcut. Cinsiyet değiştirme operasyonları yasal.
Haber : Katolikler Eşcinsel Haklarına Karşı Yürüdü
Vatikan: 2015 yılında eşcinsel olduğunu açıklamasıyla bir rahibin görevden alındığı Vatikan’da eşcinsellik yasal değil. Eşcinsellerin evlilik ve evlat edinme hakkı yok. LGBT’lere yönelik ayrımcılığı yasaklayan herhangi bir yasal düzenlemeler yok. Cinsiyet değiştirme operasyonları yasal olarak mümkün değil.
İspanya: 1979’dan beri ülkede eşcinsellik suç kapsamında değil. Evlilik eşitliği yasalaşana değin farklı kantonlarda yasal birliktelik statüsüyle eşcinsel birliktelikler tanındı. 2005’te ise eşcinsellerin evlilik ve evlat edinme hakları yasal çerçeveye kavuştu. LGBT’lere yönelik ayrımcılığı düzenleyen yasal düzenlemeler mevcut. 2005’te eşcinsellerin askerlik yapmasına izin verilirken, 2007’de ise Cinsiyet Kimliği Yasası yürürlüğe girdi.
Haber : Eşcinsel Evlilik Tartışmaları Safları Sıklaştırdı
Portekiz: 1983’ten beri ülkede eşcinsellik suç kapsamında değil. 2001’de eşcinsel birliktelikler yasal birliktelik statüsünde tanındı. Bunu 2010’da evlilik hakkının yasalaşması takip etti. Çiftler değil ama eşcinseller birey olarak evlat edinebiliyor. LGBT’lere yönelik ayrımcılığı yasaklayan yasal düzenlemeler mevcut. 2011’den beri cinsiyet değişikliği operasyonları yasal.
Yunanistan: 1951’den beri ülkede eşcinsellik suç kapsamında değil. 2015’te eşcinsel birliktelikler yasal olarak tanındı ancak yasa evlilik ve evlat edinme hakkını kapsamıyor. LGBT’lere yönelik ayrımcılığı yasaklayan yasal düzenlemeler mevcut. Cinsiyet değiştirme operasyonu için kısırlaştırılma şartı var.
Kıbrıs cumhuriyeti: 1998’den beri ülkede eşcinsellik suç kapsamında değil. 2015’te çıkan Medeni Birliktelik Yasası’yla eşcinsel birliktelikler yasal statü kazandı. Yasa ile evlat edinme hakkı dışındaki tüm haklar eşcinsel çiftlere sağlanmış oldu. Ülkede LGBT’lere yönelik ayrımcılığı yasaklayan bazı yasal düzenlemeler mevcut.
KKTC: Eşcinsel ilişkiyi ‘doğaya aykırı’ olarak tanımlayarak cezalandırılmasını öngören yasanın 2014’te kaldırılmasından bu yana eşcinsellik yasal. Eşcinsellerin evlilik ve evlat edineme hakkı bulunmuyor. Aynı yıl LGBT’lere yönelik ayrımcılığı yasaklayan yasa yürürlüğe girdi.
Türkiye: Eşcinselliğin yasak olmadığı ülkemizde eşcinsellerin evlilik ve evlat edinme hakkı dahil herhangi bir eşit yurttaşlık hakkı bulunmamakta. Eşcinsel olmak ordudan atılma gerekçesidir. LGBT’lere yönelik ayrımcılığı yasaklayan herhangi bir yasal düzenleme yok. Cinsiyet değiştirme operasyonları ise 1988’den beri yasal.
Rusya'da Durum
Geçtiğimiz yıllarda “eşcinsellik propagandasını” yasaklayan düzenleme ile gündeme gelen Rusya, homofobinin oldukça güçlü ve kurumsal olduğu ülkeler arasında geliyor. Rus milliyetçisi grupların ve Ortodoks Kilisesi’nin öncülük ettiği eşcinsel düşmanı cephe, eşcinselliği Rus kültürüne yabancı, topluma aykırı ve aile değerlerine ters düşen bir olgu olarak lanse ediyor.
Oysa 1917 Ekim Devrimi’yle birlikte eşcinselliğe karşı tüm yasalar, Çarcı ceza kanununun diğer kalıntılarıyla birlikte devrimci hükümet tarafından kaldırılmıştı. Eşcinseller sadece devlet müdahalesi olmadan seçtikleri gibi yaşamakta özgür kalmadılar, Sovyet mahkemeleri eşcinseller arasındaki evlilikleri de onayladı. Ayrıca 1920'lerde cinsiyet geçişi ameliyatları ile ilgili vakaların kayda geçtiği görüldü.
Kapitalist Rusya’da evlilik başta olmak üzere herhangi bir eşit yurttaşlık hakkına sahip olmayan eşcinsellere yönelik olumsuz tutumun sadece dini ve milliyetçi önyargılardan kaynaklandığını söylemek gerçekçi değil. 2010 yılında katıldığı bir televizyon programında Putin, “Bildiğiniz gibi aynı cinsiyetteki evliliklerden çocuk olmuyor. Bizim cinsel azınlıklara yönelik toleransımız oldukça fazla, ama hükümetin de doğumların artırılması için çalışması gerektiğine inanıyoruz” sözleriyle tartışmanın ekonomi-politiğine dair ipuçlarını vermiş oldu.
Eşcinselliğin suç olmaktan çıkarılmasından 20 yıl sonra, 2013 başlarında Rusya Alt Parlamentosu Duma’dan, “eşcinsellik propagandası yasağı” olarak bilinen tasarıya ilk onay geldi. Yasa tasarısı, eşcinsellerin düzenlediği tüm etkinliklerin tanıtımının ve duyurusunun yapılmasını propaganda olarak tanımlıyor.
Haber : Ahlakçılık Rusya'yı Tehdit Ediyor
Yasaya dair Associated Press’e konuşan eşcinsel gazeteci Yelena Kostyuçenko, “Propaganda ne demek bilmiyoruz, nasıl yorumlanacak endişe ile bekliyoruz. Zaten ortada eşcinsellik propagandası filan da yok. Heteroseksüeller gibi eşcinseller de var ve yaşıyorlar işte” sözleriyle yaşadığı şaşkınlığı ifade etti.
http://interaktif.sol.org.tr/evlilik-esitligi-bir/
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder