Psikiyatr Prof. Dr. Özcan Köknel geçen şubat ayında büyük yankı uyandıran ‘Şiddet Dili’ (Remzi Kitabevi) kitabında ‘lider’i şöyle anlatıyor:
“Lider, önder, sözlükteki anlamıyla başkan, komutan, kılavuz, rehber, şef, yardımcı, yol gösteren kişidir. Liderler, grubu yönetme ve yol gösterme eylemi yüklenirler.
En küçük gruptan en büyük topluma dek liderler, bazen içinde bulundukları gruptan kendiliğinden çıkarlar, bazen de atamayla gelirler. Bulundukları grup içindeki davranışlarına, temel tutumlarına göre yetkeci ya da özgürlükçü olurlar. Özgürlükçü liderler, demokratik gruplar yada toplumlarda yetişirler. Liderlik görevi kendilerine grup üyelerinin gösterdiği güven ve saygınlık sonucu verilir. Bu tip liderler duyarlı, anlayışlı, geniş görüşlü ve hoşgörü sahibidir. Kişilikleri güçlü ve etkileyicidir. Bazı alanlarda geniş ve derin görgü, bilgi ve deneyimleri vardır.
Yetkeci (*) liderler, çoğunlukla geleneksel grup ya da toplumda yetişirler. Tüm güçleri ellerinde tutmak isterler. Değişmez, katı, sert kalıplaşmış kişilik yapıları vardır. Yönetimde ast-üst ilişkilerine önem verirler. Gücü ellerinde tutan kişi ya da gruplara dönük eğilimleri vardır. Diğer gruplara ve toplumlara hoşgörüleri olmayıp, çevredeki kişileri bastırıcı ve suçlayıcı tutumları ağır basar. Bu tür liderler, atamayla geldikleri gibi, grubun beklentilerine ve ihtiyaçlarına en iyi yanıtı verecekleri umuduyla kendiliğinden de çıkabilirler.
Harold D. Lasswell, ‘Güç ve Kişilik’ (Power and Personality) isimli araştırmasında liderlerin, politikacıların kişilik yapılarını inceleyerek onları değişik tipler altında toplamıştır.
KIŞKIRTICI-TAHRİKÇİ
Bunlar arasından topluma en zararlı olanlar kışkırtıcı, tahrikçi tiplerdir. Bunlar değişmez, kaba, katı, sert, yetkeci olup kendi iç çatışmalarını, kızgınlıklarını, öfkelerini, kin ve nefretlerini, insanların din, mezhep, tarikat, etnik köken, ideoloji gibi konularda duygularını sömürerek dışarı yansıtırlar. Başka insanları, grupları, alt kültürleri, toplumları küçülterek kendilerine ve içinde bulundukları gruba saygınlık, üstünlük sağlamaya çalışırlar.
ABARTILI BAŞARI
Kimi lider, saygınlığını ve üstünlüğünü göstermek için sadece kendi özelliklerinden söz eder. Kendisinin çok etkili, önemli kişi olduğunu söyler. İlgi odağı olmak ister. Başarılarını, becerilerini, yeteneklerini abartır. Herkesi kendi çıkarları için kullanır. Sürekli olarak kendisini över. Kendi propagandasını yapar, üstünlüğünü vurgular. Amacına ulaşmak için başkalarını kullanır, onların zayıf yanlarından yararlanır, başkalarının kendisini kıskandığına inanır.
Bu tip liderlerin, politikacıların bir bölümü sürekli olarak gerçek dışı konuşur. Kendi çıkarları için başkalarına kötülük yapmaktan, zarar vermekten çekinmez. Eksiklik duygularını gidermek için başkalarına karşı acımasız, kaba, katı, sert davranarak her dediğini yaptıran yetkeci, despot politikacı tipini oluşturur.
GERİCİ VE TUTUCU
Geleneksel toplum ve kültür içinde yetişmiş, din, gelenek, görenek, töre gibi temel toplumsal yapıdan kaynaklanan değişmez, katı, sert davranış kalıplarını benimsemiş ve çocukluğu, gençliği baskı altında geçmiş insanlar yetkeci, gerici, tutucu lider ve politikacı olurlar. Değişmeye gelişmeye karşı çıkarlar. Geçmişi özlerler. Geçmişe geri dönmek, geçmişi yaşamak ve yaşatmak isterler. Görüşlerini kabul ettirmek, yaymak uygulamak amacıyla bastırma, korkutma, yıldırma, zor kullanma yollarından, yöntemlerinden yararlanırlar. Kendilerine karşı çıkanları ‘dinsiz’, ‘kâfir’, ‘Hıristiyanların, Batı’nın, Yahudilerin uşağı’ olmakla suçlarlar.
Toplumu olumsuz yönde etkileyen bu politikacı tipleri yanında, en ince ayrıntılarına kadar titizlik gösteren, düşünüp danışmadan, araştırmadan karar vermeyen kırtasiyeci, bürokrat tipler vardır. Bu tipler atılımcı lider olamaz.
Ancak liderlerin en iyi ve güvenilir destekçileridir.
İç dünyasındaki coşkuyu, toplumsal sorunlara ve toplumun gelişmesine yansıtmış kişiler yenilikçi, ‘reformcu’ tiplerdir. Bunlar gerçekçi olduklarında toplum için yararlı atılımları gerçekleştirilebilirler. Ancak, kendi güçleri ve yetenekleri ile içinde yaşadıkları toplumun özellikleri arasında sağlam bağlar kuramazlarsa, boşlukta kalır ve sönerler.”
(*) YETKECİ: Kontrolü, yetkiyi kendinde toplayan, kendinden başka güç kabul etmeyen düşünce biçimi. Yani otokratik düşünce biçimidir.
Şiddet dili
PROF. Köknel’in, alanında ilklerden biri olan bu kitabında, ‘şiddet dili’ bölümü de var. Diyor ki: “Şiddet dili toplumsal salgın ve afet boyutlarına ulaştı, günümüzde insan ilişkilerinde şiddetin nedenlerinin gitgide çoğaldı.İnanç dil, etnik köken, milliyet, laiklik, demokrasi, hukuk, anayasa ve yasa kavramları özünü anlamını yitiriyor neredeyse.”
Yalçın Bayer - Hürriyet
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder