Parajanov ve İsyankar İmgeleri Pera’da

Yönetmen Sergey Parajanov’un görsel sanat eserleri “Parajanov - Sarkis ile” sergisinde Türkiye’de ilk kez sergileniyor.

17 Mart’a kadar Pera Müzesi’nde gezilebilecek olan sergide şiirsel sinemanın ustalarından kabul edilen yönetmenin gelenekselden ‘pop art’a uzanan geniş bir yelpazede çok yönlü ve çok kültürlü kolaj, kostüm, desen, fotoğraf, resim, mozaik, obje, fotoğraf gibi pek çok türden yapıtı yer alıyor.

Erivan’daki Sergey Parajanov Müzesi iş birliği ile Zaven Sargsyan’ın küratörlüğünde hazırlanan sergide Parajanov’un eserleri dışında, ona tutkuyla bağlı olan kavramsal sanatçı Sarkis’in sanatçıya dair ürettiği yapıtlar da sergileniyor.

Parajanov’un fotoğrafı Yuri Mechitov, 1988

Aynı zamanda yönetmenin filmleri ve onun yapıtlarından ilham alan sanatçıların tanıklıklarına yer veren belgeseller İsyankar İmgeler: Sergey Parajanov programında gösteriliyor.

Parajanov 1947’de “eşcinsellik suçundan”, 1973’te Ukraynalı tarihçi Valentin Moroz’un davası sırasında tarihçiyi suçlamayı reddettiği için ve Sovyet rejimine muhalif duruşu nedeniyle birçok kez tutuklandı. Sinemadan alıkonulan sanatçı hapishanede bulabildiği malzemelerle tutukluları ve diğer figürleri günlük hayatın içinde betimledi.

Mona Lisa'ların sonsuzluğu

Hapishanedeyken sevdiği resimlerin görüntülerini sıklıkla yeniden hatırladığını anlatan Parajanov, hapishaneden çıktıktan sonraki eserlerine de bunu yansıttı. Vasili Katanyan’ın Parajanov hakkındaki kitabında Parajanov Mona Lisa tasavvurlarını şu şekilde anlatıyor:

“Kampta bir kez Mona Lisa’yı gördüm. Gülümsedi, sonra somurttu, sonra ağladı, sonra da güldü ve suratlar yaptı... Müthişti. Onun her zaman orada, her zaman farklı olacağını anladım. Kendini istediği formda dışa vurabilir. Bu mükemmel resim, sonsuz.

“Peki neden her zaman bu kadar farklı göründü? Bir seferinde, çok sıcaktı, üstlerimizi çıkarttık ve göğüslerimiz çıplak çalıştık, bir mahpusun sırtında Mona Lisa dövmesi gördüm. Kollarını kaldırdığında cildi gerilir ve Mona Lisa gülümserdi, öne eğildiğinde kasvetlenirdi, kulağının arkasını kaşıdığında sırıtırdı. Sürekli suratlar yapıyordu!”

1989’da İstanbul Film Festivali’ne davet edilen Parajanov İstanbul’dan ilhamla otoportreler, kolajlar üretti. Dünyaca ünlü fotoğrafçı Ara Güler ile İstanbul’un tarihi mekanlarını gezdi. Ermeni mezarlığının çizimi olan “Martiros’a Sevgilerle”yi, festivalde tanıştığı sinema tutkunu bir Ermeni’ye ithaf etti.

https://bianet.org/bianet/sanat/204592-parajanov-ve-isyankar-imgeleri-pera-da